TARİHÇE

     

DEREÇİNE KASABASI

 Sultandağına.7Km.,Akşehir’e.27Km. Nüfusu:3100.

 1.1.Konumu: Afyonkarahisar - Konya yolu üzerinde, Sultandağlarının Kuzey eteklerine kurulmuştur. Eteklerinde Akşehir Gölü masmavi bir deniz gibi uzanıverir. Gölün kenarındaki kavaklıklar, ünü dünyaca meşhur kiraz bahçeleri, onu takiben vişne ve elma bahçeleri yemyeşil bir şerit gibi uzanır. Gölün maviliği, bahçelerin yeşilliği öyle uyum içindedir ki böyle güzelliği dünyanın hiçbir yerinde göremezsiniz.           

            Dereçine’ nin içinde akıp giden Elmas Çayı kenarından Dumlu Yaylasına çıkıp, Akşehir Gölü’ne baktığınızda, hayal dünyanızda tasavvur edemediğiniz bir manzara karşınıza çıkıverir. Emirdağları’ na kadara uzanan uçsuz bucaksız bir yeşillik, ortasında minyatür göller gibi uzanan masmavi Eber ve Akşehir Gölünün görürsünüz.

 1.2.Sınırları: Kuzeyi:Afyon-Konya asfaltı simsiyah bir yılan gibi uzanır gider. Bir siyah şerit  yeşilliği ikiye böler. Bu yeşillikler içinde kuş yuvarı gibi sıralanmış, kırmızı kiremitli damları ve bembeyaz badanalı duvarları ile Dereçine görünüverir. İnsanın kuş olası, Dumlu yaylasından, Naldöken in kenarından, Başyurt ’un üzerinden Akşehir Gölüne doğru  süzülesi geçer gönlünden.

Eğer hava açıksa, uzak çok uzaklarda Bolvadin’i ve Akşehir’i görebilirsiniz. Geceleri vadide sıralanan kasaba ve köyler ışıl ışıldır. Sanki gökyüzü yere inmiş gibidir. 

             Güneyi: Toroslar ’ın uzantısı olan Sultandağları bir duvar gibi yükseliverir. Yükseklik Başyurt’ta 2500m.bulur. Bu dağların güney yamaçları sık ormanlarla kaplıdır. Tepeyi aşıp,kuzey yamaçlarına vardığınızda, ormanın yerini bozkır almıştır. Burada antik Polybotum (Bolvadin)-Antiocheia (Yalvaç)-Aurokra(Dort/Sultandağı)-Philomelion(Akşehir) şehirleri arasındaki yollar halen kullanılmaktadır. Arkaik Devir, Roma ve Bizans Dönemlerine ait kalıntıları görmek mümkündür.

Buzluk Mağarasının tarihi Taş Devrine kadar uzanır. Dereçine’nin güney sınırı Afyon ve Isparta vilayetlerinden kurulan heyet tarafından 12.Kasım.1928 tarihinde tespit edilmiştir. Yalvaç İlçesinin Elbeyli, Sücüllü ve Köstük köyleri ile sınırlıdır.

             Doğusu: Bu  sınırı Roma ve Bizans Dönemlerinde Ulupınar Köyünü kadar uzanıyordu. Ulupınar Köyünden 6 Km. Güneye doğru tepelere çıkıldığında 30m. Yüksekliğindeki bir tek parça kaya üzerindeki Antiocheia-Polybotum sınır yazısı Bolvadin’in dolayısıyla Dereçine’nin sınırlarının buraya kadar uzandığını gösterir.

Zamanla değişen devletler, şehirler, olaylar sınırları da değişmiştir.1178/1764 tarihinde  Padişah Sultan III. Mustafa’nın gönderdiği fermanda Dereçine’nin sınırı şöyle belirtilmiştir:

”Aslan nam Cebelin vaki Harami Yolu demekle maruf yoldan kertik ve andan Karapınar başına ve andan Söğüt Özü başına ve andan Ulu Dere başına  varıncaya kadar Baş Yurt ve andan Ahmet Köprüsünden ve andan Köçek Yurduna ve andan Ulu Dere başına varınca hudut ve sınırı muayyen mahsus ve müstakil korularıdır.”Bu sınır olayında Dereçine halkından Bahri oğlu Memiş ve Kerim, Kadı oğlu Deli Paşa,Hatip oğulları ve Sarı Oğulları görev almışlardır.

            Şimdiki Çamözü (Şemşik) köyünün olduğu yerler, Dereçine halkının üzüm bağlarıdır. Hacı Bostan Mahallesi halkının bir kısmı buraya gelerek Çamözü Köyünü kurarlar. Aynı yıllarda Kafkasya’dan gelen            Çerkezlerin Adiğekolu Akbaba Köyünü kurar. Bu gün Dereçine’ nin   doğusu Çam Özü, Akbaba ve Değirmen Dere  köyleri ile sınırlıdır.

             Batısı: Kırca Kasabası vardır. Hacı Alabuz Dağı, Bel oluk, Aslan deresi ve Türkmen  Yolu sınırı çizer.

             1.3.Kasabanın adı: 1530 yılına ait vesikalardaki ismi “Dereçelik”dir. H.1178 /M.1764 tarihli fermanda” Dereçine” ismi  aldığını görüyoruz.

 3.1.Tarihi: Dereçine ve civarında yapılan araştırmalarda bu bölgenin en eski yerleşim merkezlerinden olduğu görülmüştür. Buzluk Mağarası ve civarındaki kalıntılar Arkaik Devre aittir. Yenice, Manastır, Seydiler, Çoğum Ağaç Mevkilerinde bulunan malzemeler M.Ö.3000 yıllarında kurulmuş yerleşim birimlerine rastlanır. Bu kalıntılar Eski Tunç Çağına aittir. Bu devre ait kulplu, kulpsuz bardaklar, küpler, çömlekler, kaplar bolca çıkmaktadır.

             a) Hitit, Frig, Pers devirlerini yaşamıştır. Anadolu SatrabıKyrus M.Ö.401 yılında Sardesden başlayarak, Babil’de son bulan uzun yolculuğunda buradan geçmiştir. Bu ünlü seferi katılan ünlü tarihçi Ksenophon Anabasis isimli eserinde, uzun yorucu bir yolculuktan sonra:”Phrig’ yanın son kalabalık şehri olan Keramon Agora ’ya gelir. Buradan iki günde otuz parasang yol giderek, devrin en büyük şehirlerinden birisi olan KaystrouPedion’a vardı. Beş gün burada mola verdi. Burada Kilikya Kralı Syennesis’ in karısı Epyaks’ya çok para getirdi. Kyrus askerlerinin dört aylık maaşlarını dağıttı. Buradan iki günlük yürüyüşle kalabalık bir şehir olan Thymbrion vardı. Burada yolun kenarında Midas Pınarları denen kaynaklar vardı. Frigya Kralı Midas bu pınarın suyuna şarap katarak Satyros’u ele geçirmiştir.“ Kyrus M.Ö.401 yılının Eylül ayında Babil’de Pers ordusu ile yaptığı savaşta öldü.

            b) Roma Dönemi:Bu dönemde  Dereçine civarında Thymbrion olması gerekiyor.           Dereçine - Şemşik- Akbaba-Değirmendere- arasında bir harabe mevcuttur. Bu harabe Yalvaç sınırına kadar uzanmaktadır. Arkaik çağın ünlü tarihçisi Ksenophon Midas Çeşmelerine (Ulupınar)anlatırken bu şehirden bahseder. Bu şehri Helenistik çağda Bergamalılar kurmuştur. Hadrianopolis ismini vermişlerdir. Prof. Dr. Kiepert ünlü haritasında bu şehri Dereçine-Değirmendere arasında göstermiştir.  

            c) Bizans Dönemi:

            d) 12.asırda doğudan gelen Arap ve Türk akınlarına sahne oldu,

            e) Türk Devri:Selçuklu,Beylikler,Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemleri:

Osmanlı Dönemi:H.783/M.1381 tarihinde Hamit Oğullarının toprağı iken Murat Hüdavendiğar tarafından Akşehir,Beyşehir,Seydişehir,Yalvaç ve Karaağaç’ ı 80 bin altına satın aldı. Dereçine bu tarihte Osmanlı hâkimiyetine girdi. .Fatih Sultan Mehmet ‘in Karamanlı Beyliğini ortadan kaldırması ile kesin olarak katıldı. Fatih yaptığı yeni idari düzenleme ile Akşehir Sancak olarak Vilayeti Karaman’a bağlandı. İshaklı’ da Akşehir Sancağına bağlı kaza merkezi haline getirildi. Bu tarihten itibaren Dereçine, Akşehir Sancağının, İshaklı Kazasının köyü olarak görülür.

            1.3. Dereçine civarına iskan olan aşiretler.

            1.4. H.937/M.1530 tarihli  387 ve 455 nolu Defterde Dereçine ve civarına kurulan köyler: Çelik, Dereçelik, Mesut Paşa, Yazı Çeliği, Boğaz, Boğaz tatarı, Çoğum Ağaç, Seydiler, Manastır,  Yenice, Burhan, Çay Ayağı, Uslu Burnu, Yenice Kuyu,

            1.5. Dereçine’ den sürgünler. Karaman, Kıbrıs ve Bursa sürgünleri

            4.İdari Yapı:

            4.1.Köyün kuruluşu:

            4.2.İdari  Durumu: Dereçine Kasabası arkaik devirde Aurokra(Dort) ile Philomelion (Akşehir) arasında  Hadrianopolis ilçe statüsündeydi. Bu şehir Bizans döneminde varlığına sürdürmüştür. Dereçine - Değirmendere sınırındaki Ahmetli Köprüsü yakınlarında kilise kalıntısı, bina temelleri bu devre aittir.

             Türklerin bu bölgeye iskânı 12.asrın sonlarında gerçekleşmiştir. Dereçine bu dönemde İshaklı kazasına bağlıdır. Bu kazanın sancağı Akşehir, vilayeti Konya’dır.19.asrın başlarında Akşehir kaza statüsünü düşünce, İshaklı bir süre Afyon’a bağlı ilçe olarak kaldı. Daha sonra nahiye oldu ve Bolvadin’e bağlandı. Dereçine 1958 yılına kadar İshaklı nahiyesinin bir köyü olarak Bolvadin’e bağlı kaldı. Muhtarlık döneminde muhtarlık yapanların kişilerden bazıları:

İsa GÖLCÜ Mehmet KESİMOĞLU, Kadri Cemil UZUNDEMİR, Emin ÖNDER, Yusuf ÇETİN, 1954 Belediye teşkilatı kuruldu.  

 BELEDİYE BAŞKANLARI   

İsa BALCI

Nuri KAYHAN

Osman TOPAL

Avni BİLGİN

Süleyman USLU

Halis AÇIKGÖZ

İsa BALCI

Ahmet ÜNAL

Halil SİVRİ

Mehmet BOZKURT

İbrahim ÇAVUŞOĞLU

Rahmi AKYIL

Kadir GÖÇERİ

İrfan GÖKTÜRK

Rahmi AKYIL

Ömer YILDIZ 

Aykut OKUMUŞ       

 

4.3.Dereçine Mahalleleri (Eski)

           

Karaman

Sarı Kemal

Orta Mescid

Cami-i Kebir

Hacı Bostan

Kavaklı                                                                                                               

4.4 Dereçine Mahalleleri (Yeni)

1.                     Karaman                   Yılmaz AYTEMİR

2.                     Camikebir                  Halis ÖZERDEM

3.                     Atatürk                       Yılmaz AYTEMİR

4.                     Cumhuriyet                Süleyman ÖZATA

5.                     Kavaklı                       Tuncay MEŞE

             4.5.Nüfus Hareketi: Dereçine Osmanlı kayıtlarında sık geçer. 15 asırda Dereçine 68, Bürhan 45,Yenice 38, Seyitler 25 nüfusa sahiptir. Celali İsyanları sırasında halkı dağılır. Daha iç vadilere çekilir. Yenice köyü ise Bursa Yenişehir ’in Yenice beldesine nakil edilir, Halkı Selçuklu Yürüğüdür.

             İshaklı Kazasında Dereçine Karyesinde vaki Kutbü’l-Arifeyn Ahi Himmet Sultan Zaviyesinin bâis-i mahsusu üzere cihat-ı mutasarrıfı evlad-ı evledı Seyyid Hasan Halife bin  Ali fevdolub Zaviye darlık ciheti  oğlu Seyyid Abdülkadir’i bir kıta  ilam inha  verilmiş ise de kıbe’l-tevcihe  merkum dahi  bilaveled fevt olarak mahlulu hazineye olduğu ve

                                   Bedeli

                                   542

                                   100 zaviye tamiri

                                    442 kuruş

KUTBÜEL-ARİFEYN AHİ HİMMET DEDE 13.ASIR

İSHAKLI KAZANIN DEREÇİNE KÖYÜNDEKİ AHİ HİMMET SULTAN TEKKESİ VE TÜRBESİ OLUP, 13 ASIRDA YAŞAMIŞ, ÇEVRESİNE KURDUĞU TEKKEDE IŞIK SAÇMIŞTIR.

DEREÇİNE KASABASI NASUH PAŞA CAMİ ŞERİFİ 15.ASIR